Często słyszy się o osobowości prawnej. Dlatego warto sprawdzić, jakie podmioty, instytucje i firmy posiadają zdolność do czynności prawnych. Kwestie te uregulowane zostały wprost w ustawie: Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 33 tego Kodeksu, osobowość prawną posiada Skarb Państwa i inne jednostki organizacyjne. Z chwilą powołania instytucji (jednostki organizacyjnej), firmy lub spółki, następuje wpis do odpowiedniego rejestru i w ten sposób, na mocy art. 37 Kodeksu cywilnego, podmiot ten zyskuje osobowość prawną.
Osoba prawna a osoba fizyczna: główne kategorie w Kodeksie Cywilnym
Zasadnicza różnica między osobą fizyczną a prawną, jest taka, że osoby fizyczne swoje prawa konstytucyjne nabywają w chwili urodzin. Jednak zdolność do czynności prawnych przyznawana jest zgodnie z przepisami także jednostkom organizacyjnym: państwowym i prywatnym. Powołując do życia organizację, spółkę, instytucję, wpisuje się ją do właściwego rejestru lub ewidencji. Jednostka ta zyskuje osobowość prawną, czyli może korzystać na równi z osobami fizycznymi z licznych praw i przywilejów. Przykładowo, spółki kapitałowe, stowarzyszenia i fundacje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego zyskują osobowość prawną. Także liczne instytucje państwowe mają zdolność do samodzielnych czynności prawnych. Do takich niezależnych podmiotów należą państwowe uczelnie wyższe, instytucje kultury, organizacje sportowe i wiele innych podmiotów. Choć organem założycielskim jest Państwo (Skarp Państwa), to instytucje publiczne posiadają reprezentantów, same mogą wykonywać w swoim imieniu czynności prawne.
Czym są czynności prawne i dlaczego osobowość prawna jest tak ważna?
Do czynności prawnych zalicza się większość działań regulowanych przepisami prawa lub odrębnymi regulaminami. Podpisywanie umów, zaciąganie kredytów, udzielanie poręczeń, dysponowanie majątkiem. Te wszystkie czynności mają swoje uregulowania prawne. Instytucje zyskują osobowość prawną po to, by w sposób samodzielny wykonywać swoje obowiązki. Instytucje publiczne jako osoba prawna reprezentują interes państwowy i służą obywatelom. Z kolei instytucje prywatne, firmy i spółki działają na zasadach komercyjnych.
Inne formy jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej
Osoby fizyczne i osoby prawne to dwie główne kategorie opisane w Kodeksie Cywilnym. Jednak istnieje cały szereg jednostek, które nie posiadają osobowości prawnej, ale mają zdolność do czynności prawnych. Do innych form organizacyjnych należą wspólnoty mieszkaniowe. Ich funkcjonowanie określają odrębne przepisy. Wspólnota mieszkaniowa ma zdolność do czynności prawnych ale nie jest wpisywana do żadnego rejestru. Tworzą ją zgodnie z ustawą właściciele mieszkań w danym budynku. Także niektóre rodzaje spółek nie posiadają osobowości prawnej: spółki komandytowe, jawne, partnerskie.
Krajowy Rejestr Sądowy jako główne źródło informacji o osobach prawnych
Do Krajowego Rejestru Sądowego wpisywane są podmioty posiadające osobowość prawną. Podany jest np. reprezentant, forma organizacyjna i kapitał zakładowy. W KRS większość informacji jest jawna i podawana do publicznej wiadomości. Każdy może skorzystać z wyszukiwarki podmiotów zarejestrowanych w KRS. Wyszukiwarka znajduje się np. na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Przykłady osób prawnych:
- spółki akcyjne,
- fundacje,
- uczelnie wyższe,
- stowarzyszenia,
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotne
Czytelniku pamiętaj:
Niniejszy artykuł ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi poradnika w rozumieniu prawa. Zawarte w nim treści mają na celu dostarczenie ogólnych informacji i nie mogą być traktowane jako fachowe porady lub opinie. Każdorazowo przed podejmowaniem jakichkolwiek działań na podstawie informacji zawartych w artykule, skonsultuj się ze specjalistami lub osobami posiadającymi odpowiednie uprawnienia. Autor artykułu oraz wydawca strony nie ponosi żadnej odpowiedzialności za ewentualne działania podejmowane na podstawie informacji zawartych w artykule.
Temat ten warto zgłębić – ostatnio przy wypełnianiu wniosków do Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa byłam zupełnie zielona i nie wiedziałam, co zaznaczać. Żałuję, że wtedy nie było tego artykułu!
Myślę, że to jedna z tych rzeczy, których powinniśmy uczyć dzieciaki w szkołach, żeby potem dorosłe życie ich nie zaskoczyło, tak jak to zrobiło z moim pokoleniem.